Khi tận hưởng Nghệ thuật viết chậm...

Giống như một cách để thực hành tỉnh thức, bạn sẽ thấy mình nhận lại nhiều hơn sự chiêm nghiệm, thấu đáo, sâu sắc và mặc khải khi viết chậm.

Khoảng 3 tháng trở lại đây mình thường xuyên đau các ngón ở bàn tay phải, đặc biệt là ngón cái và ngón trỏ - 2 ngón phải làm việc nhiều nhất mỗi khi mình viết hoặc sử dụng con chuột. Vậy là có nhiều cơ hội để viết chậm hơn, thay vì lao vào viết “điên cuồng”.

Có nhiều người viết lấy việc tăng tốc độ viết là thước đo cho sự phát triển kỹ năng. Thật ra điều này không sai, nhưng viết nhanh chỉ thực sự cần khi mà bạn: phải chạy theo deadline hoặc đang làm phải sống nhờ viết. Còn lại, bạn không cần viết nhanh. Và thậm chí, kể cả với người viết chuyên nghiệp đang sống với viết như mình, biết tận hưởng việc viết chậm cũng mang lại rất nhiều lợi ích.

Bền bỉ như loài địa y: sự chậm chạp “ngọt ngào”

Hãy cùng tìm hiểu một bài học về địa y. Địa y là một trong những loài sinh vật cổ nhất trên thế giới, chúng có thể thích ứng với môi trường lạnh và ẩm tới nóng và khô, từ Nam Cực tới sa mạc, từ -190 độ C tới 100 độ C. Ở Nam Cực, chúng có thể được tìm thấy sống ngay dưới bề mặt đá. Trong sa mạc, người ta cũng tìm thấy sự tồn tại và sống sót của chúng. Chúng cũng có thể được tìm thấy trong các bờ đá trên bờ biển và trên mái nhà của các tòa nhà trong thành phố. Ở bất cứ nơi nào chúng phát triển, 'chất nền' (như thân cây, tường, đá…) cần phải tồn tại trước đó trong một vài năm.

Địa y sinh trưởng chậm và sống lâu năm. Phần lớn các loài địa y vùng ôn đới, cận nhiệt và nhiệt đới chỉ tăng trưởng được vài milimét tới vài centimét trong một năm, chưa kể các vùng khí hậu khắc nghiệt khác, tốc độ còn chậm hơn. Tốc độ tăng trưởng chậm tương đương với cuộc sống lâu dài của chúng.

Sức sống mãnh liệt của địa y và khả năng sinh tồn của chúng vô cùng đáng khâm phục. Sự thôi thúc để tồn tại vô cùng mạnh mẽ. Nếu con người biết rằng phải trải qua nửa thế kỷ mới phát triển được chỉ bằng cái nút áo trên một tảng đá trong rừng, có lẽ không ai còn ý chí muốn tiếp tục. Nhưng địa y thì không…

Điều gì xảy ra khi ta viết chậm?

Mùa hè, mình thường ngồi dưới những tán thông nhìn ra vịnh vắng, viết vào sổ tay thay vì gõ máy. Đó thật ra mới là những giây phút mà một người viết như mình cảm thấy kết nối nhất, sáng tạo nhất và tận hưởng nhất. Chậm lại có nghĩa là phải lắng nghe nhiều hơn, để ý xem nội tâm đang nghĩ gì và cho phép ý tưởng bước ra ngoài. Một quan sát, một câu chuyện, một tài liệu, một bức tranh, hay thậm chí là một giấc mơ.

Luôn có sự căng thẳng và ráo riết giữa sự tự do và thiếu kiên nhẫn. Đó chính là nguyên nhân khiến chúng ta lúc nào cũng phải nhanh. Chúng ta cảm thấy khó sáng tạo khi “tiền bạc” biến thành áp lực. Đôi khi chúng ta viết nhanh hơn vì đó là một thói quen. Khi xung quanh ai cũng nhanh, ta không cho phép mình được chậm. Nhưng sự chậm chạp cũng mang lại cho ta rất nhiều nhẹ nhõm, một không gian mở nơi bạn có thể triệu tập ý tưởng của mình.

Giống như cơ bắp được nới lỏng sau những ngày giờ tập luyện căng thẳng. Bạn có thể kiểm soát thời gian, cho phép mình tò mò, chăm chút cho những ý tưởng hoặc câu từ. Hãy học hỏi từ loài ốc sên. Chúng di chuyển theo tốc độ của riêng mình, leo qua những khu vườn từ lúc trời chạng vạng và vẫn làm khó được kẻ làm vườn khi chỉ sau một đêm có thể rau đã bị chúng “chén” sạch lá.

Viết chậm với mình thật ra khá vui. Chỉ có đam mê thật sự mới giúp chúng ta tham gia được vào việc viết chậm và làm mọi thứ chậm lại. Khi viết chậm, khả năng tập trung tăng lên, chúng ta sáng tạo hơn và là cơ hội nuôi dưỡng tính nghệ sĩ của riêng mình.

Hãy nhìn địa y, ốc sên hay những tán thông trong rừng lá kim phía bắc nơi mình đang sống. Khi mùa đông kéo dài 6 tháng và chúng vẫn lớn lên hùng mạnh với hàng trăm năm tuổi… sự chậm chạp của chúng mang đến độ sâu của rễ, cho ta hiểu giá trị của thời gian. Đặc biệt là sự kiên nhẫn. Người viết cần có sự kiên nhẫn rất nhiều với những sản phẩm của mình, dù đó là sách, nội dung sáng tạo hay chỉ là một câu chuyện nhỏ trên trang cá nhân.

Giống như một cách để thực hành tỉnh thức, bạn sẽ thấy mình nhận lại nhiều hơn sự chiêm nghiệm, thấu đáo, sâu sắc và mặc khải khi viết chậm. Nên người ta gọi nó là một cuộc cách mạng trong sáng tạo cũng không sai. Bởi đã nghĩ về nó, dành thời gian cho nó đủ lâu và đủ sâu, ta sẽ có thêm nhiều ý tưởng mới tốt đẹp và độc đáo hơn.

Nếu bạn là người yêu thích ẩm thực Ý, bạn sẽ biết rằng để làm được nước sốt cho món mì ống ngon, nó phải được nấu từ từ, thành phần thêm vào từng chút một, đúng thời điểm, mất ba bốn giờ cho hỗn hợp thật nhừ. “Slow cook” đã được chứng minh là cách nấu giúp món ăn đảm bảo hương vị, dinh dưỡng và kết cấu. Có lẽ viết cũng vậy. Chậm lại để sắp xếp, pha trộn từ, câu, đoạn cho đúng đắn và thích hợp.

Tất nhiên, viết chậm là quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, cam kết và quyết tâm. Hãy nhớ là bạn hoàn toàn được tự do thưởng thức những gì mình viết nếu đó là những gì bạn muốn. Thật vui, J.K. Rowling và Stephen King là hai trong số nhiều tác giả đã viết tiểu thuyết với tốc độ của một con ốc sên. Cho dù bạn mất một hoặc ba ngày để viết một bài báo ngắn, một hoặc bốn tháng để sản xuất một truyện ngắn, một năm hoặc hơn để soạn thảo một cuốn tiểu thuyết, vài năm để hoàn thành một cuốn sách… thì chỉ cần bạn còn viết, còn tiến bộ, không bỏ cuộc, chỉ cần bạn vẫn còn hạnh phúc để viết, chẳng có gì sai khi làm điều đó từ từ.

—

Đối với một người viết mà nói, niềm vui đơn giản là được tồn tại và được viết. Nó không phải loại niềm vui khiến địa y tách mình ra khỏi tảng đá và nhảy nhót. Nó không phải là loại niềm vui phải mừng rỡ ồn ào. Đó đôi khi chỉ là sự phấn khích vì được sống và hành động để được sống.

Giống như loài địa y, nó dường như vô cùng thích cuộc sống này, mặc kệ điều kiện khắc nghiệt ra sao. Sự tồn tại của nó đơn giản cho ta thấy cuộc sống này là quý giá hơn bất kỳ điều gì khác.

Đã được trao cơ hội sống, cớ gì không nỗ lực sống?

Đã được bén duyên với viết, cớ gì không từ từ mà gặm nhấm hay tận hưởng vẻ đẹp của nó một cách chậm rãi?

Phải không bạn!