Xây dựng dàn ý bài viết như thế nào?
Xây dựng dàn ý bài viết như thế nào?
Muốn viết ngắn mà hay, thì phải viết dài mà vẫn hay. Dàn ý sẽ cho bạn được điều đó! Vậy, phải xây dựng nó như thế nào?
Dịch từ tài liệu của “Psychology Writing Center” - Đại học Washington
Dàn ý là cái gì?
Dàn ý (có thể gọi là đề cương) là một hệ thống các ý cơ bản giúp bạn tư duy và sắp xếp các bài viết của mình. Ví dụ, bạn có thể dùng dàn ý để đánh giá xem các ý tưởng trong bài đã có sự liên kết chưa, thứ tự sắp xếp các ý như thế nào là tốt nhất, hoặc liệu bạn đã có đủ bằng chứng để làm rõ từng luận điểm hay chưa. Dàn ý là một bước làm quan trọng để giúp bạn nhìn thấy được bức tranh tổng thể của tác phẩm.
Có 2 loại dàn ý: dán ý theo chủ đề, và dàn ý theo câu.
Dàn ý theo chủ đề thường chứa những cụm từ ngắn. Loại dàn ý này đặc biệt hữu ích khi bạn đang có rất nhiều vấn đề mà có thể được sắp xếp theo nhiều cách khác nhau.
Dàn ý theo câu thường gồm những câu hoàn chỉnh. Cách này được sử dụng nếu như tác phẩm của bạn có chứa nhiều chi tiết phức tạp. Dàn ý theo câu cho phép bạn đề cập đến những chi tiết phức tạp đó trong từng câu thay vì phải tạo ra một bản dàn ý gồm rất nhiều những cụm từ ngắn.
Cả hai loại dàn ý này đều tuân theo những định dạng chung, sử dụng số đếm và số La Mã cùng với chữ in hoa và chữ in thường trong bảng chữ cái. Điều này giúp cả bạn hoặc bất cứ ai đọc bản dàn ý đều có thể dễ dàng theo dõi. Các loại dàn ý này cũng được sử dụng phổ biến trong các bài báo và bài phát biểu. Không ai có thể khẳng định loại dàn ý nào tốt hơn, bạn có thể chọn cách nào phù hợp nhất cho tác phẩm của mình.
Tại sao dàn ý lại quan trọng?
Mỗi một bài viết, dù dung lượng dài hay ngắn, chúng đều chứa trong đó chỉ một ý chính xuyên suốt toàn bộ bài. Một bài viết hay, rõ ràng và mạch lạc là một bài viết có cái ý được “chảy” xuyên suốt.
Trừ khi viết những đơn vị viết nhỏ (tagline, tiêu đề, sapo,..), bạn sẽ khó viết trọn vẹn nếu không có được một dàn bài hoàn chỉnh.
Dán ý chính là bộ khung hoàn hảo của bố cục bài viết. Bố cục chính là cách bạn triển khai bài viết ra sao, là cách bạn chứng minh cái ý của mình trong bài viết.
Một bài viết có bố cục rõ ràng sẽ giúp cho người ta đọc bài của bạn một cách thoải mái, dễ theo dõi, dễ thuyết phục, dễ ghi nhớ và đồng thời dễ dàng phản ánh tư tưởng và thông điệp của bạn.
Lên dàn ý như thế nào?
Xác định chủ đề: Chủ đề bài viết là rất quan trọng. Hãy cố gắng tổng hợp ý chính của bài viết trong một câu hoặc một cụm từ. Điều này sẽ giúp bạn xác định được trọng tâm bài viết.
Xác định các danh mục chính: Tác phẩm của bạn sẽ gồm những ý chính nào? Phần giới thiệu thường sẽ giới thiệu tất cả các ý chính trong bài, phần còn lại được dùng để chứng minh, phát triển những ý chính đó.
Xây dựng danh mục đầu tiên cho tác phẩm: Ý đầu tiên mà bạn muốn làm rõ là gì? Nếu như bài viết của bạn là về một thuật ngữ phức tạp, giải thích hoặc đưa ra định nghĩa về thuật ngữ đó có thể là một sự khởi đầu hợp lý. Nếu bài viết của bạn về một lý thuyết cụ thể, bạn có thể bắt đầu bằng việc đưa ra những thông tin nền tảng chung về vấn đề.
Xác định các ý nhỏ để chứng minh cho danh mục lớn: Sau khi bạn đã có ý chính, tiếp tục phát triển các ý nhỏ hơn để làm rõ ý chính. Số lượng các ý phụ thuộc vào lượng thông tin bạn muốn làm rõ, không có một quy định chính xác nào cả.
Theo quy ước, mỗi danh mục phải có tối thiểu hai ý nhỏ. Nếu danh mục đầu tiên bạn đánh số I (La Mã), dàn ý cũng phải có danh mục đánh số II (La Mã); nếu bạn có chữ in hoa A thì bạn cũng phải có chữ in hoa B. Bạn có tiếp tục dùng các chữ C,D,E,…hay không thì sẽ tuỳ thuộc vào số lượng thông tin bạn muốn nhắc đến trong bài.
Một dàn ý hoàn thiện sẽ trông như sau:
Truyền hình và bạo lực trẻ em
1. Giới thiệu vấn đề
Truyền hình có gây ra bạo lực hay không?
Đề cập ngắn gọn về các nghiên cứu trước đây
Xác định nguyên nhân cho vấn đề
Các nghiên cứu trên cả hai khía cạnh:
Những nghiên cứu đồng ý rằng truyền hình gây ra bạo lực
Nguyễn nghiên cứu phản đối quan điểm truyền hình gây ra bạo lực
2. Nghiên cứu ủng hộ:
Nghiên cứu thứ nhất
Phương pháp
Kết quả
Phân tích những kết luận thu được:
Lượng mẫu nghiên cứu chưa đủ
Nhưng mang tính đại diện
Nghiên cứu thứ hai:
Phương pháp
Kết quả
Phân tích những kết luận thu được
Có lỗi trong bản hướng dẫn nghiên cứu
Quản lý nhóm nghiên cứu chưa hiệu quả
3. Nghiên cứu phản đối
Nghiên cứu thứ nhất
Phương pháp
Kết quả
Phân tích những kết luận thu được:
Quản lý tốt
Thiếu tính khái quát
Nghiên cứu thứ hai
Phương pháp
Kết quả
Phân tích những kết luận thu được
Lượng mẫu thử lớn
Nghiên cứu trong thế giới thực
Đưa ra được những vấn đề điển hình
Kết luận
Những nghiên cứu mang tính ủng hộ sử dụng phương pháp không tốt
Những nghiên cứu mang tính phản đối sử dụng phương pháp tốt
Bài viết này không ủng hộ rằng TV gây ra bạo lực
Cần nhiều nghiên cứu hơn nữa
Dàn ý cần linh hoạt
Mặc dù định dạng của một dàn ý là cố định, nhưng bạn không nên cứng nhắc về cách bạn viết nên tác phẩm của mình. Thông thường khi bắt đầu viết, đặc biệt là về một chủ đề mà bạn không nắm rõ, tác phẩm của bạn sẽ có nhiều hướng đi mới khác biệt. Nếu như bạn muốn thay đổi định hướng, hoặc thêm các mục mới, hãy thoải mái chỉnh sửa dàn ý. Thậm chí, thay đổi phần lớn dàn ý đã lập cũng không phải là chuyện quá hiếm gặp. Dàn ý là công cụ giúp bạn có định hướng và trọng tâm, không phải là một trình tự bắt buộc bạn theo đi theo.
Tuy nhiên, khi tác phẩm của bạn đã hoàn thành và tách biệt khỏi bản dàn ý, việc chỉnh sửa bài viết lúc này có thể phá vỡ cấu trúc của tác phẩm. Vậy làm thế nào để bạn biết nên chỉnh sửa bài viết để phù hợp với dàn ý, hay nên thay đổi dàn ý để phù hợp với bài viết?
Một gợi ý là sử dụng chính bài viết đã hoàn chỉnh của bạn để xây dựng lại dàn ý. Cách làm này sẽ đặc biệt hữu ích trong việc kiểm tra lại cấu trúc của tác phẩm. Sau khi lên lại dàn ý, nếu như thứ tự các ý dễ theo dõi thì có thể coi cấu trúc bài viết của bạn đã ổn. Nếu như bạn nhận ra rằng rất khó để viết lại dàn ý từ tác phẩm bạn đã hoàn thành, đó là dấu hiệu cho thấy bạn cần phải xem xét lại bài viết của mình. Dàn ý sẽ giúp bạn nhận ra những lỗ hổng trong bài viết, bởi các vấn đề hiện ra trong khung dàn ý cũng chính là phần bài viết đang không có trật tự hợp lý.
Nếu còn gặp nhiều khó khăn trong việc triển khai một bài viết rõ ràng, mạch lạc cũng như cụ thể việc xây dựng dàn ý hiệu quả cho nội dung của mình, tham gia Workshop Social Content Mastery là cách để giúp bạn nhanh chóng và dễ dàng hơn trong việc diễn đạt ý của mình một cách xuyên suốt và dễ hiểu.
Lập dàn ý rõ ràng chính là cách bạn tôn trọng những bài viết của mình và tôn trọng thời gian của độc giả. Trước khi nghĩ đến việc khơi khơi múa bút với những mỹ từ và thông tin đắt giá, hãy đảm bảo bạn đã cho người đọc một dòng suy nghĩ xuyên suốt và rõ ràng. Đừng “bọc đường” những suy nghĩ đó bằng những cụm từ mà bạn cho là đắt giá!